Stres anlık olarak ortaya çıkan, tehlike hissettiren, endişe yaratan duygusal, zihinsel bir tepkidir. Strese neden olan tehlike bünyede endişe ve korku yaratır. Stres hayatımızda yaşadığımız sorunlara ve zorluklara karşı oluşan doğal bir tepkidir; herkesin yaşadığı bir duygudur. Stres arttığında kişinin sosyal yaşamı da büyük oranda tehlikeye girer. Bu durumda birey bu stres tepkisiyle mücadele eder ve savaşırsa stres artarak katlanmaya devam eder. O yüzden stresi kabul etmek ve onunla savaşmadan onu kabul etmek gerekir.
Günlük hayattaki iş, sosyal hayat ve aile düzeni gibi bazı etkenler strese neden olarak zihinsel yorgunluğa neden olabilir. Bu zihinsel yorgunluğu aşmanın tek yolu, doğru bir şekilde stresi yönetebilmektir. Vücut bu gibi durumlarda doğal bir tepki verir. İşte bu doğal olarak çıkan stres fiziksel, zihinsel, duygusal ve ruhsal birçok rahatsızlığa neden olur. Bu yüzden stresi yönetmek, onunla dostlaşmak ve onun gözlerinin içine bakmak kişinin sağlığı açısından çok önemlidir.
Stresten kurtulmak için birey, stres yaratan olay ile ilgili yargılarını ve olumsuz düşüncelerini kaldırmalıdır. Bireyin düşünceleri negatif ise, bunları pozitife dönüştürmelidir. Stresle ilgili negatif düşünceler atıldığında stresin neden olduğu hasar da ortadan kalkar.
Birey eğer içinde baskı ve gerginlik hissediyorsa bu durum, stres olarak ortaya çıkar. Ayrıca korku, kaygı ve endişeler de stres yaratır. Bu stresten kurtulmak için birey stres farkındalığını yükseltmelidir. Bedenini, zihnini, duygularını ve düşüncelerini dinlemeli ve hangi durumlarda stresin ortaya çıktığını gözlemlemelidir. Stresin neden olduğu gerginliği atmak için, birey derin nefesler alıp vermelidir. Böylece stres azalacak ve strese neden olan gerginlik ortadan kalkacaktır.
Bireyin hayatta birçok sorunu olabilir. Hayat birçok şekilde bireye stres yaratan sorunlar yaşatabilir. Bu sorunları birey anlayışla karşılamalı, moralini bozmamalı ve kendini değişime açmalıdır. Bu gibi sorunları ciddiye alıp onlarla savaşmak daha büyük bir stres yaratır. Ama sorunları derin bir farkındalıkla anlamak değişime ve dönüşüme neden olur. Her stres yaratan olaya olan bakış açısı değişirse ve bu olay, gülümsenerek karşılanırsa işte o zaman stres yönetilerek mükemmel şekilde dönüşür.
Stresin aşılması için stres farkındalığı geliştirilmeli ve mizah anlayışı oluşmalıdır. Yani strese neden olan olaya espri ile yanıt verilmelidir. Böylece stresin neden olduğu negatif durum pozitife dönüşecektir.
Bünyede stres ortaya çıktığında bir çok belirti oluşur. Kalp atışının hızlanması, nefes darlığı, kan basıncının yükselmesi, kas kasılmaları, yorgunluk, uykusuzluk, depresif hal, baş ağrısı, panik atak, konsantre olamamak, yanlış kararlar vermek, mide bulantısı veya ağrısı, endişe, karamsarlık, kızgınlık, sinirlilik, gerginlik, uyumada güçlük, az veya fazla yemek yeme vs.
Bu gibi durumlardan kurtulmanın yolu, yaşamda gerginliğe neden olan olaylara tarafsız gözlemci olarak bakmaktır. Gerginliği gidermek ve stresle baş etme mekanizmalarını geliştirmektir. Gerginliğe neden olan olayı olumluya dönüştürmek için birey, yapıcı eylemlerde bulunmalıdır.
Birey kendini gözlemlediğinde stresin tamamen tepkileriyle ilgili olduğunu görür. Birey stresi ve kendini keşfedince onu yönetebilme gücüne erişir. Birey stresi yönetmek için kendi eylemlerinin, seçimlerinin ve kararlarının sorumluluğunu almalıdır. Unutulmamalıdır ki, tüm sorunların kaynağı bireyin kendisindedir. Yani birey ebedi öz doğasına odaklandığında, kendi merkezi ile bağlantıya geçtiğinde o zaman öz merkezden çözümler gelmeye başlar. Ama stres artınca ve gerilim yükselince birey, öz doğasından uzaklaşmaya başlar. Çünkü öz doğa stressizdir.
Birey stresten özgürleşmek için hatalarının sorumluluğunu üstlenmelidir ve düşüncelerinin farkına varmalıdır. Anda kalarak şimdiye odaklanmalı ve derin nefesler alıp vererek nefesle bütünleşmelidir. Stres yaratan şeye verilen tepkiler farkedilmeli ve tepkiler kontrol edilmelidir.
Dış ortamı değiştirmek, daha güvenli ve gürültüsüz mekanlara gitmek, rahatsız edici ortamlardan uzaklaşmak, zaman yönetimi becerilerini öğrenmek stresi yönetmek için diğer adımlardır. Ayrıca birey, gerçeklik ile olan bağlantısını yükseltmelidir. Yani gerçeğe bağlı kalmalı ve kendi gerçeğini yaşamalıdır. Birey sağlıklı beslenmelidir. Eğer bireyin zihinsel, fiziksel, ruhsal sağlığı ne kadar yüksekse o zaman daha az strese maruz kalır.
Stresten kurtulmak için yaşam sadeleşmelidir. Yani yaşam karmakarışık olmamalıdır. Bu yüzden mutlaka yaşam tarzı değişmelidir.
İşte o zaman hayatı zorlaştıran birçok unsur bireyin hayatından uzaklaşır.
Eğer stres gün geçtikçe artıyorsa birey, günlük rutininin dışına çıkmalıdır. Her zaman yaptığından daha farklı şeyler yapmalıdır. Hayatını yeniden şekillendirmeli, yaşam kalitesini artırmalıdır.
Bireyin içindeki sevgi gücü artarsa birey o kadar az stres yaşar. Çünkü sevgi herşeydir. Varoluş sevgiyi paylaşmak ve sevgi dolu olmaktır. Bu yüzden sevgi dolu eylemler ekilmelidir. O zaman stressizlik yaşanmaya başlar.
Kendinizi anın akışına ve şimdiye odaklayın. Sorunsuz olmaya çalışmayın ama eylemleriniz ve davranışlarınızı olumlu, pozitif yönde değiştirin. Unutmayın ki stressiz yaşam size bağlıdır. O yüzden her gün, her an sevgi ekin ve meyvesi olan stressizliği yaşayın…
Bu yazıda Dünyaca Ünlü Yazar, Nobel Barış Ödülü Adayı Akif Manaf’ın “Stres Psikolojisi” eserinden yararlanılmıştır.
